Monday, September 17, 2018

Dodeng


PUAMANNA LEBONNA SOLA DODENG NA
 PAERENGAN
Ia ade’ tonna dolona lan misa’ tondok den misa’ tosugi’ sia marampa’ katuoanna lan tananan dapo’na. tau iato nakamasei ba’tu pira-pira anak Puang Matua. Lan alla’na te buanna rampanan kapa’ ta’binna passulean allo den misa’ anak dara Lebonna tungkasanganna bakkun balusu’ pa’gantiananna. Ia tinde lebonna to laen-laen dadinna senga’ kombong garaganna. Iatu tampa rapa’na pa’kalean diarru’na mepatobang rara bua kedenki’ sitau mata. La’bi’-la’bi’pa tu diona pessiparanna, tae’ sanglindo susinna . iamo pole’to na mendadi pa’tulangdanan lako mintu’ bali tondokna. Lan tu tondok tu nanai torro’ lebonna, den duka dsa’dua muane ganta’ tu di gente’ londong saunganna pa’tondokan. Misa’ di sanga Dodeng na misa’ di sanga Paerengan. Iate tau sola duai lamendadi londong sibarrung laumpaorong rampanan kapa’ lako Lebonna. Ia tonna umpealingmo kada sanda marasa diomai patomalinna, massengomi tu lebonna nakua : Kendek Dua Inde Londong, Sibarrung Inde Muane, Umbamo Lakulaenan Laku Kanan Kairian, Talu’tukna Rara, Pada Bombona Bulaan. Iatu bunga’na umpalolong minna’ orongan rampanan kapa’ lako Lebonna , iamo tu Dodeng. Apa iate’ pa’inaanna Dodeng tanggan natarima melo lebonna. Apa tae’ namorai laumpapayanni lako Dodeng kumua tae’ naporai, iamoto’ napasande’ lakopia tomatuanna, nama’kada nakua: Marana’mo Inde Londong, Soyangna Inde Muane, Sanda’-Sanda’pa’ Mebali, Pangkunpa’ Ma’kada Misa, Mataku’na’, Magiangna’ Lako Toma’dadiangku. Kada iato’ naparampo Dodeng lako tomatuanna tae’ namasai alla’na to unnolami lalanna ma’rampanan kapa’ tu tomatuanna Dodeng, anna umpakendek pangngan lako tomatuanna Lebonna, ladinai ungkanassai kumua laditarima siaraka tu Dodeng tae’raka. Apa iatonna ma’tallung bongimo nalo di tollongngio tae’ nadi bukka’ tu pangngan battuananna tae’ naditarima. Dibabangmi sule tu pangngan, randuk dukamo to tu Dodeng madiong ba’tang.tonna issanni paerengan kumua tae’ naditarima tu Dodeng, umpake’de’ dukami pangngan tu Paerengan diomai banuanna tomatuanna, lako Lebonna. Iatonna kutanai tomatuanna tu Lebonna te diona pangnganna Paerengan natimangmi petaamammi’ na ma’kada situru’ sallo inaanna nakua: Inde Pole’ Bayu Sielle’ku To Dodo Sangkalamma’ku. Malango’ Dukami Tu Penaanna Tomatuanna Lebonna Anna Di Bukka’ Tu Pangngan. Tonna siissan mokumua ditarimamo tu Paerengan dipapatuimi alukna rampanan kapa’ anna di pasumurruk te to sangayoka tedong tama tananan dapo’ anna pobannangngi songka tu tananan dapo’, iamo laumbaya’ kapa’ annja ayokanna tedong (12 tedong). Tonna manda’mo lan tananan dapo’ narande kamarampasan, unggaragami dandi tu paerengan sola te dodo sangkalamma’na kumua: “MATEKI’ LAPADA MATE, MATEKI’ TANGLASISARAK, SIO’TONAN BATANG RABUK. ULLI’ ULLI’ SOLA DUKA BORRO LASITO’DOAN. Lan katuoanna sola duai  tae’len nasipakundunan kada, marampa’ lan banuanna anna malute lako padanna ma’rupa tau, mabassa sia sa’bara’. Iamoto anna dadi pa’tulangdanan lan tondokna sia lembangna. Apa den ia tau nabungku pa’inaanna, tang masannang untiro katuoanna Paerengan sola Lebonna iamotu Dodeng. Inang madiong ba’tangmo tonna tae’ natarimai Lebonna. Na ia tonna ditarimamo Paerengan, randukmi natambukan essun tu Lebonna sola Paerengan. Mengkarangmo lan penaanna tu deata patua’ ba’tang, laundakaranni kakadakean te tosangbamban karambau. Den pissan anna dirari te tondok nanai torro Paerengan. Unggaragammi kada malepong bingka’ lan kombongan kalua’ tu mintu’ pa’tondokan, lamale umpangeai tondok. Ia tonna ka’de’mo tu tau, dolomi tu Paerengan umpabatta’ penaanna Solana. Apa iatu Dodeng naanggai’ bangmo ma’undi undi’, paerengan lan kapararian. Na iake balumi tu lebonna tantu bisamo na tarima tu Dodeng.
Tae’ na masai sirari tu tau, di ula’mi te eali anna soro’ marampa’ tu paerengan sola Solana. Ka’turannu mi tu Dodeng belanna tae’ na lambi’ tu panglambena. Tilantukmi lan penaanna tu gau’ paka’tu sunga’ laumpadolo lamban Paerengan sola Lebonna lako banua tang merambu. Ia tonna lasulemo tu to parari, dolomi tu Dodeng ma’dondo dondo lako to’ banuanna Lebonna. Ia tonna rampomo lako nakutanaimi Lebonna tu Dodena tu diona kapararian, nakua Dodeng mebali, diula’kanni ditaloi solata na buda mate, iatu Paerengan iamo dolona mate, anna sikarra’-karra’i eali. Palokko’-lokko’na mannamo nabulle solata sule. Mangka to malebangsiami tu Dodeng memboko’. Tonna malemo tu Dodeng nakilalaimi Lebonna tu dandinna sola Paerenga tu kumua: MATEKI’ LAPADA MATE, MATEKI’ TANGLA SISARAK, SIO’TONAN BATANG RABUK, ULLI’-ULLI’ LA SOLADUKA, BORRO LASITO’DOAN.
Pa’katumangna dandi sia patua’ba’tangna Dodeng, mentuyomi tulebonna. Tae’na masai to rampomi tu paerengan lako banuanna. Uai mata mala’bi’ sola katumangiran belanna batang rabukna mira lebonna nalambiran. Ka’tumi angin dipudukna ronta banning penaanna. Tirambanmi Paerengan li’pangmi bali tedongna, tige’ga’mi pa’tondokan siurrukan tau kamban, makarorrongmi panglion, dossomi ampunna lembang, male natampe Lebonna, nabokoi’ tomalolle, umbalikmo mata lalanna, lumokkon pa’gulinganna lako tondok todolona esungan to tumampana. Iatu Paerengan tae’ naissanni buntu tumangna naurungan ma’lalan mate tu Lebonna. Dialukmi tu Lebonna situru’ aluk rampe matampu’, namale di peliang lako to’kayu mate tu ditke’ dito’biring batu.
Doing se’pon buntu batu iato, den induk kamban tu biasa dirambi ladi ba’tai. Tonna lambi’mi kandean bo’bo’na Lebonna, rimbakan pote bolongna bakkun balusu, malemi Dodeng mangrambi lako to’ se’pon liangna Lebonna. Tonna marassanmomangrambi tiallingmi tama talinga duanna, tilantukmi tama pali’ patomalinna tu gamara banga’ oninna nakua:DODENG MANGRAMBI MA’DEDEK, DODENG MA’PATUANG TUANG. RAMPANANPI PEDEDEKMU, ANNAPIPE PEMARRU’MU. AMMU PERANGNGINA’ MATI’, AMMU TANDING TALINGAPA’, PARAMPOANPA’ KADANGKU, PEPASAN MASE-MASEKU, LAKO PUANG PAERENGAN, NAKUA LASANGMATEKAN,LASANGO’TON PENAAKAN. ANGKU DOLO AKU MATE, ANGKU MA’PALIU AKU. KARIUANMO LALANKU, TARUK GANDA SULEANKU. TAE’DUKA LAMATENA, LASISARAK INAANNA, UMBAMO BUANNA DANDI, ASSELE’NA KADA RAPA’ TEATTU PURA DIBOKO’.
Tonna sundunmo tu pepasanna Lebonna, mengkalao bangsiami tu Dodeng domain lolok mayangna anna tarru’ lako banuanna Paerengan umparampoi tu pepasanna Lebonna. Li’pangmi tu Paerengan urrangi sia nakilalai sule tu dandinna sola Lebonna. Nakua lako Dodeng, tambaina’ kemale pole’ko mangrambi. Tonna male pole’mo mangrambi, natambaimi tu Paerengan. Tonna marassanmo mangrambi, narangngi pole’mi tu Lebonna mepasan susi bangsia to dolona. Tirambanmi tu Paerengan, li’pangmi datu muane urrangngi kadanna Lebonna dodo sangkalamma’na. ma’kadami tu Paerengan nakua, mangnga mali’na urrangi tu kada ma’mallo’-mallo’ tu kada Mario-rio. Kada tongan ia tondok, bisara tangtongan, dikampaimi Paerengan taanmi sangngayokamu anta gannai’ dandinta, tapasundun bisaranta. Sulemi tu Paerengan lako to’ banuanna anna ma’pasakka’ susi tolamale mambela. Mintu’ kande-kande mammi’ dipasakka’ anna kandei. Mangkato’ ma’pakemi sanda parean male ussakei tedongna (den duka nakua tau mekkondong domain longa banuanna, sia den nakua lolok mayang nasenga’-senga’na). tonna sisarakmo angin napariba’tang tu Paerengan, tirambanmi mintu’ pa’tondokan nama’kada nakua “matemo tanduk kila’ta, ta’demo saungan la’te labunta, songkamo rokko natampu’, tibambangmo lamba’ pentilindungan, songkamo rokko matampu’, tibambangmo rokko kalambunan, tibambang unnuyak langi’, songka ullalla’ batara.
Dialukmi tu Paerengan situru’ ada’na rampem matampu’, nadipeliang tama misa’ kayu mate sikambela liangna Lebonna. Ia tonna mangkamo di peliang, tiramban tikuomo pa’tondokan untiro ulli’-ulli’na Paerengan sola Lebonna ma’baleo’-leo’ sipa’gulingan. Ulli’na paerengan male lako to’ liangna Lebonna susi duka to’ ulli’na Lebonna male lako to’liangna Paerengan. Nakala’ tikumi kamatakuran tu mintu’ tomatua-tua lan lu tondok, belanna tae’pa iasang lindo susinna te allo pura diboko’, anna tae’duka naissanni apa saba’na anna den ulli’ sipa’gulingan. Sikutana Tanami massola nasang sia den ma’kada nakua mbai tanglanapokendekmo tallu lolona. Ma’tongannimi tu ambe’ tondok sola to parengnge’ anna to bara’ laussitangngai’ apa passabaranna te tanda kale kallean sia metakuran. Mendioren duka tu Dodeng, belanna pekamberan duka lan tondok, iamoto anna iatonna budamo tau pokada pangngappa’ penaanna, ma’kada duka tu Dodeng tae’ senga’ tae’ laenna naposaba’ te ulli’ sipa’gulingan, sangngadinna bua malapu’na ia Lebonna sola Paerengan tonna mane tama rampanan kapa’. Nakuami tu tau, denra ia pole’ dandi nalampa’ sola duai tonna tuopa? Nakuami tu Dodeng “apara namate mentuyo tu Paerengan naiari te’ dandi, nasaba’ ia tonna masaimo matena Lebonna natae’bangsiapa namate tu Paerengan, saemi ade’ tu mendeatanna Lebonna umpakilalai tu diona dandinna tu nakua “mateki’ lapada mate, mateki’ tangla sisarak, sio’tonan batang rabuk, ulli’ ulli’ sola duka, borro lasito’doan.” Dadi iake aku, iapi narandan tu ulli’ sipa’gulingan kedipasibapi tu batang rabukna lan misa’ kayu mate.
Mintu’ to mendioren ungkatonganni kumua manassa ia tonganmo ia lala to nasiturui’mi tau anna dipalin tu batang rabukna Paerengan lako to’kayu matena Lebonna. Ia tonna mangkamo dipasiba tu batang rabukna radan bangsiamo tu ulli’ sipa’gulingan, tipoli’ nasang tama kayu matena sola duai, belanna digannai’mo tu dandinna kumua ULLI’ ULLI’ SOLA DUKA BORRO LASITO’DOAN. Susimoto tu puamanna lebonna) kurre sumanga’ puang urrondongki’……..!!!!!!         

0 comments:

Post a Comment